تعمیرات طلایاب 

عیب‌یابی قطعات در فلزیاب:

اول از همه، باید بدونیم کدوم قسمت از فلزیاب مشکل داره. معمولاً مشکلات فلزیاب‌ها به یکی از این دسته‌ها مربوط می‌شه:

1. دستگاه اصلاً روشن نمی‌شه:

• باتری: اولین و ساده‌ترین چیز، چک کردن باتری و اتصالاتش هست. ممکنه باتری ضعیف شده باشه یا اتصالاتش قطع شده باشه.
• فیوز (اگر وجود داره): بعضی دستگاه‌ها فیوز دارن که ممکنه سوخته باشه.
• کلید روشن/خاموش: ممکنه خود کلید خراب شده باشه.

2. دستگاه روشن می‌شه ولی صدا یا سیگنال نمی‌ده:

• کویل (Coil): کویل اصلی‌ترین بخش دریافت سیگناله. اگه کویل آسیب دیده باشه (مثلاً ترک خورده باشه یا سیم‌پیچش قطع شده باشه)، دستگاه کار نمی‌کنه. اتصالات کویل به برد رو هم چک کنید.
• مدار تقویت‌کننده سیگنال: بعد از کویل، سیگنال به مدارات تقویت‌کننده می‌رسه. خرابی در این قسمت‌ها (مثل ترانزیستورها یا آی‌سی‌های خاص) می‌تونه باعث عدم دریافت سیگنال بشه.
• بلندگو یا جک هدفون: شاید مشکل از قسمت خروجی صدا باشه.

3. دستگاه سیگنال اشتباه می‌ده یا حساسیتش کمه:

• قطعات روی برد: خازن‌های معیوب (به خصوص خازن‌های الکترولیتی که ممکنه باد کرده باشن یا نشتی داشته باشن)، مقاومت‌های تغییر مقدار داده، یا آی‌سی‌های در حال خرابی می‌تونن باعث این مشکل بشن.
• تداخل الکترومغناطیسی: گاهی اوقات دستگاه‌های دیگه یا خطوط برق می‌تونن روی عملکرد فلزیاب تأثیر بذارن.
• تنظیمات دستگاه: اگر فلزیاب تنظیماتی مثل تفکیک (Discrimination) یا حساسیت (Sensitivity) داره، ممکنه تنظیماتش به هم ریخته باشه.

خریدوفروش فلزیاب و طلایاب در کهن گنجیاب

ابزارهای لازم برای عیب‌یابی:

• مولتی‌متر: برای اندازه‌گیری ولتاژ، جریان، و مقاومت قطعات.
• اسیلوسکوپ: برای دیدن شکل موج سیگنال‌ها در نقاط مختلف مدار (اگه حرفه‌ای‌تر کار می‌کنید).
• هویه و لوازم لحیم‌کاری: برای برداشتن و جا زدن قطعات.
• ذره‌بین یا لوپ: برای دیدن قطعات ریز و بررسی اتصالات.
• دفترچه راهنمای تعمیرات یا شماتیک مدار (اگر پیدا بشه): این‌ها خیلی کمک‌کننده هستن!

تعویض قطعات:

وقتی قطعه معیوب رو پیدا کردید، باید اون رو با یه قطعه سالم و مشابه جایگزین کنید.

• شناسایی قطعه: شماره یا کد روی قطعه رو بخونید. مثلاً روی مقاومت‌ها، کد رنگی یا کد عددی نوشته شده. روی خازن‌ها، ظرفیت (فاراد) و ولتاژ کاریشون مهمه. روی آی‌سی‌ها هم شماره مدلشون نوشته شده.
• جدا کردن قطعه معیوب: با دقت با هویه، لحیم‌های اطراف قطعه رو ذوب کنید و با پنس یا ابزار مخصوص، قطعه رو بردارید. مراقب باشید به برد یا قطعات اطراف آسیب نزنید.
• تمیز کردن محل: محل لحیم قبلی رو با سیم لحیم‌کش (Solder wick) یا هویه تمیز کنید تا قلع اضافی برداشته بشه.
• جا زدن قطعه جدید: قطعه جدید رو با جهت درست (مخصوصاً برای آی‌سی‌ها و خازن‌های الکترولیتی که پلاریته دارن) روی برد قرار بدید و پایه‌هاش رو لحیم کنید.
• بررسی نهایی: بعد از لحیم‌کاری، اتصالات رو با دقت چک کنید که اتصالی کوتاه (Short) یا قطع (Open) نداشته باشن.

نکات مهم:

• ایمنی: همیشه قبل از باز کردن دستگاه، باتری رو جدا کنید. در حین کار با هویه مراقب سوختگی باشید.
• قطعات SMD: تعمیر دستگاه‌های جدیدتر که قطعات SMD دارن، نیاز به دقت و مهارت بیشتری داره.
• پیدا کردن قطعات: گاهی پیدا کردن قطعات خاص، مخصوصاً برای مدل‌های قدیمی فلزیاب، می‌تونه چالش‌برانگیز باشه.

خریدوفروش فلزیاب و طلایاب در کهن گنجیاب

مراحل دقیق‌تر عیب‌یابی:

1. مشاهده اولیه:

• ظاهر برد: اول از همه، برد رو از نظر ظاهری چک کنید. دنبال نقاط سوختگی، ترک روی فیبر مسی، خازن‌های باد کرده یا نشتی داده، یا لحیم‌کاری‌های سرد و شکننده باشید.
• کانکتورها و اتصالات: همه کابل‌ها و کانکتورهایی که به برد وصل می‌شن (مثل باتری، کویل، اسپیکر، دکمه‌ها) رو چک کنید که محکم باشن و هیچ‌کدوم شل یا قطع نباشن.

2. تست با مولتی‌متر (در حالت خاموش):

• تست پیوستگی (Continuity Test): برای چک کردن مسیرهای قطع شده یا اتصالی کوتاه. مثلاً می‌تونید بین دو سر باتری یا بین پایه‌های یک سوکت، پیوستگی رو تست کنید.
• تست مقاومت: مقاومت قطعاتی مثل مقاومت‌ها رو اندازه‌گیری کنید. اگه مقدارش خیلی با مقداری که باید باشه فرق داره، احتمالاً خرابه. مقاومت‌های SMD رو باید با دقت بیشتری اندازه‌گیری کرد.
• تست دیود و ترانزیستور: با مولتی‌متر می‌تونید پایه‌های دیود و ترانزیستور رو تست کنید تا از سالم بودنشون مطمئن بشید.

3. تست با مولتی‌متر (در حالت روشن):

• ولتاژ تغذیه: ولتاژ باتری رو چک کنید. بعد، ولتاژ تغذیه آی‌سی‌ها و نقاط کلیدی مدار رو اندازه‌گیری کنید. اگه ولتاژ در هر قسمتی قطع یا خیلی کمتر از حد انتظار بود، یعنی مشکل در اون قسمت یا قبل از اون وجود داره.
• ولتاژ سیگنال: اگر با اسیلوسکوپ آشنایی دارید، می‌تونید شکل موج سیگنال رو در خروجی کویل، ورودی آپ‌امپ‌ها، و خروجی مدارات پردازش سیگنال ببینید. این کار خیلی دقیق‌تره.

نکات تخصصی‌تر برای تعویض قطعات:

• خازن‌های الکترولیتی: این خازن‌ها معمولاً ظرفیتشون با گذشت زمان کم می‌شه یا ممکنه باد کنن. موقع تعویض، حتماً به پلاریته (علامت + و -) دقت کنید. خازن‌های باد کرده رو با احتیاط بردارید چون ممکنه داخلشون مواد شیمیایی باشه.
• مقاومت‌ها: مقاومت‌های SMD خیلی ریز هستن. موقع برداشتنشون، هویه رو خیلی داغ نکنید که برد نسوزه. بهتره از هویه با کنترل دما استفاده کنید. اگه کد رنگی مقاومت رو نمی‌دونید، می‌تونید از سایت‌های آنلاین برای تبدیل کد رنگ به مقدار مقاومت استفاده کنید.
• آی‌سی‌ها (IC): آی‌سی‌ها قلب تپنده مدار هستن. اگه آی‌سی خراب شده باشه، باید دقیقاً همون مدل رو جایگزین کنید. بعضی آی‌سی‌ها پایه خیلی ظریفی دارن که موقع لحیم‌کاری باید خیلی مراقب بود تا پایه‌ها به هم نچسبن. استفاده از خمیر فلکس (Flux) موقع لحیم‌کاری آی‌سی‌ها خیلی کمک می‌کنه.
• سلف‌ها (Inductors): سلف‌ها کمتر خراب می‌شن، مگر اینکه ضربه فیزیکی بهشون بخوره. اگه سلف قطع شده باشه، معمولاً سیم پیچش دیده می‌شه که شکسته. باید با یه سلف هم‌مقدار و هم‌اندازه جایگزین بشه.
• ترانزیستورها و دیودها: این قطعات هم ممکنه بسوزن. موقع تعویض، باید به پین‌اوت (Pinout) یا یعنی اینکه کدوم پایه بیس، کلکتور، امیتر (برای ترانزیستور) یا آند و کاتد (برای دیود) هست، دقت کنید.

خریدوفروش فلزیاب و طلایاب در کهن گنجیاب

روش‌های پیشرفته‌تر:

• تست قطعات روی برد (In-Circuit Testing): مولتی‌مترهای جدیدتر قابلیت تست قطعات روی برد رو دارن، اما نتایجشون همیشه دقیق نیست چون ممکنه مقاومت خود مدار در اندازه‌گیری تاثیر بذاره.
• برداشتن قطعه و تست خارج از برد: اگر به قطعه شک دارید و تست روی برد نتیجه قطعی نمی‌ده، بهترین کار اینه که قطعه رو از روی برد بردارید و دوباره با مولتی‌متر تست کنید.

1. تعمیر بدنه فلزیاب:

بدنه فلزیاب معمولاً از پلاستیک‌های مقاوم ساخته می‌شه و ممکنه در اثر ضربه، افتادن یا استفاده نادرست دچار شکستگی، ترک‌خوردگی یا آسیب‌دیدگی بشه.

• موارد رایج آسیب:

• شکستگی جعبه اصلی (Control Box): جایی که برد و باتری داخلش قرار دارن.

• ترک‌خوردگی یا شکستگی دسته (Shaft): میله‌ای که کویل رو به جعبه اصلی وصل می‌کنه. معمولاً دسته‌ها تلسکوپی (قابل تنظیم) هستن و ممکنه قسمت قفل‌شوننده یا خود میله بشکنه.

• آسیب به نگهدارنده کویل (Coil Mount): قسمتی که کویل رو به انتهای دسته وصل می‌کنه.

• روش‌های تعمیر بدنه:

• چسباندن با چسب‌های قوی: برای ترک‌های کوچک، می‌شه از چسب‌های مخصوص پلاستیک (مثل چسب دو-جزئی اپوکسی یا چسب‌های UV) استفاده کرد. اول باید سطوح رو تمیز کرد، بعد چسب رو زد و قطعات رو با گیره یا بست نگه داشت تا خشک بشه.

• استفاده از مواد پرکننده: برای پر کردن شکاف‌ها یا جاهایی که پلاستیک کنده شده، می‌شه از مواد پرکننده پلاستیکی مخصوص یا حتی خمیرهای مخصوص تعمیرات پلاستیک استفاده کرد. بعد از خشک شدن، می‌شه سطح رو سنباده زد و رنگ کرد.

• جوش پلاستیک (Plastic Welding): این روش حرفه‌ای‌تره و برای شکستگی‌های بزرگ مناسبه. با دستگاه مخصوص، لبه‌های پلاستیک شکسته شده رو ذوب می‌کنن و با استفاده از یک مفتول پلاستیکی هم‌رنگ یا همرنگ، اون قسمت رو دوباره جوش می‌دن. این کار باعث استحکام خیلی خوبی می‌شه.

• تعویض قطعه: در موارد شکستگی شدید، ممکنه لازم باشه کل دسته، جعبه یا نگهدارنده کویل رو با قطعه یدکی جایگزین کنید.

خریدوفروش فلزیاب و طلایاب در کهن گنجیاب

2. تعمیر کویل فلزیاب:

کویل قلب تپنده فلزیابه و بیشترین حساسیت رو به ضربه و عوامل محیطی داره.

• موارد رایج آسیب کویل:

• ترک‌خوردگی بدنه کویل: شایع‌ترین مشکل، ترک خوردن پوسته پلاستیکی کویل هست که می‌تونه باعث نفوذ رطوبت و گرد و خاک به داخل کویل بشه.

• آسیب به کابل کویل: کابل متصل به کویل ممکنه در اثر کشیدگی، له شدن یا ساییدگی آسیب ببینه.

• مشکل در اتصالات داخل کویل: سیم‌پیچ‌های داخل کویل ممکنه قطع بشن یا اتصالاتشون شل بشه.

• نفوذ آب: اگر بدنه کویل ترک بخوره، آب می‌تونه وارد بشه و به سیم‌پیچ‌ها آسیب بزنه.

• روش‌های تعمیر کویل:

• رفع ترک بدنه کویل:

• چسباندن: مثل بدنه، برای ترک‌های کوچک می‌شه از چسب‌های قوی مخصوص پلاستیک استفاده کرد. بعد از چسب زدن، معمولاً یک لایه رزین اپوکسی یا سیلیکون روی ترک رو می‌پوشونن تا هم استحکام بیشتری بده و هم از نفوذ آب جلوگیری کنه.

• پر کردن با رزین: در موارد جدی‌تر، ممکنه کل کویل رو با رزین اپوکسی شفاف یا نیمه‌شفاف پر کنن. این کار هم استحکام رو زیاد می‌کنه و هم کویل رو ضد آب می‌کنه. البته باید دقت کرد که نوع رزین مناسب باشه تا روی عملکرد فلزیاب تاثیر منفی نذاره.

• تعمیر کابل کویل:

• رفع قطعی: اگر کابل قطع شده، محل قطعی رو پیدا می‌کنن، سر کابل رو تمیز می‌کنن و دوباره با لحیم‌کاری دقیق، اون رو به اتصالات داخل کویل یا به کانکتور وصل می‌کنن. برای استحکام بیشتر، روی محل اتصال رو با وارنیش حرارتی (Heat shrink tube) می‌پوشونن.

• تعویض کامل کابل: اگر کابل خیلی آسیب دیده یا اتصالات داخلیش خراب شده باشه، ممکنه لازم باشه کل کابل رو با یک کابل نو جایگزین کرد.

• تعمیر سیم‌پیچ:

• لحیم‌کاری مجدد: اگر مشکل از اتصالات سیم‌پیچ باشه، با باز کردن کویل (که کار خیلی حساسی هست)، اتصالات رو دوباره لحیم می‌کنن.

• تعویض سیم‌پیچ: در موارد بسیار نادر که خود سیم‌پیچ آسیب دیده باشه، تعمیرکاران حرفه‌ای ممکنه اقدام به تعویض سیم‌پیچ کنن، اما این کار خیلی تخصصی و زمان‌بره و معمولاً مقرون به صرفه نیست.

نکات مهم در تعمیر کویل:

• ضد آب بودن: کویل‌ها معمولاً طوری طراحی می‌شن که در برابر آب مقاوم باشن (مخصوصاً قسمت دیسکی‌شکل). هنگام تعمیر، باید خیلی مراقب بود که این خاصیت حفظ بشه. نفوذ آب می‌تونه باعث اتصال کوتاه و از کار افتادن کویل بشه.
• عدم تاثیر روی حساسیت: هر تغییری که در کویل ایجاد می‌شه (مثل اضافه کردن مواد یا تعمیر بدنه) باید طوری باشه که روی حساسیت و دقت فلزیاب تاثیر منفی نذاره. مثلاً استفاده از مواد فلزی برای تعمیر کویل می‌تونه عملکردش رو مختل کنه.
• بستن صحیح کویل: بعد از تعمیر، باید کویل رو کاملاً و محکم بست تا هیچ‌گونه لرزشی در حین کار نداشته باشه و رطوبت به داخلش نفوذ نکنه.

1. کالیبراسیون (Calibration):

کالیبراسیون یعنی تنظیم دستگاه برای اینکه بتونه سیگنال‌ها رو به درستی تفسیر کنه و با دقت، اهداف فلزی رو تشخیص بده. این کار بسته به نوع فلزیاب، متفاوت هست، اما اصول کلیش یکسانه.

• کالیبراسیون با کویل:

• تنظیم آستانه سیگنال (Threshold): بعضی فلزیاب‌ها یه صدای پس‌زمینه ضعیف دارن که نشون‌دهنده تنظیم صحیح هست. این صدا باید مداوم و یکنواخت باشه. اگه صدا قطع و وصل می‌شه یا خیلی زیاده، باید با پیچ تنظیم (اگه باشه) یا در منوی دستگاه، این آستانه رو تنظیم کرد.

• تنظیم تفکیک (Discrimination): این تنظیم به دستگاه می‌گه که چه نوع فلزاتی رو نادیده بگیره (مثلاً فلزات آهنی و بی‌ارزش) و چه فلزاتی رو نشون بده (مثلاً طلا و نقره). برای تنظیمش، معمولاً از نمونه‌های فلزات مختلف استفاده می‌کنن. مثلاً اول یه تکه آهن رو نزدیک کویل می‌گیرن و تنظیم می‌کنن که دستگاه سیگنال نده یا صدای ضعیفی بده، بعد همین کار رو با یه تکه طلا یا نقره تکرار می‌کنن و تنظیم می‌کنن که دستگاه سیگنال قوی بده.

• تنظیم حساسیت (Sensitivity/Gain): این تنظیم، میزان حساسیت دستگاه به سیگنال‌های ضعیف رو تعیین می‌کنه. اگه حساسیت خیلی زیاد باشه، دستگاه به هر چیز کوچکی واکنش نشون می‌ده و سیگنال‌های اشتباه زیادی دریافت می‌کنه. اگه خیلی کم باشه، ممکنه اهداف کوچک یا عمیق رو از دست بده. معمولاً این تنظیم رو تا جایی بالا می‌برن که دستگاه شروع به ایجاد پارازیت یا سیگنال کاذب کنه، بعد کمی اون رو کم می‌کنن تا پایدار بشه.

• کالیبراسیون زمین (Ground Balance):

• فلزات موجود در خاک (مثل مواد معدنی) می‌تونن سیگنال‌هایی تولید کنن که با سیگنال فلزات اشتباه گرفته بشه. کالیبراسیون زمین به دستگاه کمک می‌کنه که این سیگنال‌های خاک رو تشخیص بده و اون‌ها رو حذف کنه تا فقط سیگنال فلزات واقعی رو نشون بده.

• روش انجام: معمولاً با بالا و پایین بردن کویل نسبت به سطح زمین، و همزمان فشردن یه دکمه خاص (Ground Balance button)، دستگاه سیگنال خاک رو یاد می‌گیره و تنظیم می‌شه. این کار باید در منطقه‌ای که می‌خواید جستجو کنید انجام بشه.

خریدوفروش فلزیاب و طلایاب در کهن گنجیاب

2. تنظیم مجدد (Reset):

گاهی اوقات، ممکنه تنظیمات دستگاه به هم بریزه یا دستگاه دچار خطا بشه. در این حالت، ریست کردن دستگاه می‌تونه کمک‌کننده باشه.

• ریست نرم‌افزاری (Soft Reset):
• در اکثر فلزیاب‌های جدید، یه گزینه در منوی تنظیمات وجود داره که بهش “Factory Reset” یا “Restore Defaults” گفته می‌شه. با انتخاب این گزینه، تمام تنظیمات دستگاه به حالت پیش‌فرض کارخانه برمی‌گرده. این کار معمولاً نیاز به روشن و خاموش کردن دستگاه نداره.
• ریست سخت‌افزاری (Hard Reset):
• اگر دستگاه هنگ کرده باشه یا به هیچ وجه پاسخ نده، گاهی لازمه که باتری رو برای مدتی (مثلاً چند دقیقه) جدا کرد و دوباره وصل کرد. این کار می‌تونه حافظه موقت دستگاه رو پاک کنه و اون رو به حالت اولیه برگردونه.
• در برخی مدل‌های قدیمی‌تر، ممکنه یه دکمه ریست مخفی روی برد وجود داشته باشه که نیاز به باز کردن جعبه دستگاه داره.

چه زمانی نیاز به کالیبراسیون یا ریست هست؟

• بعد از تعمیر: حتماً بعد از هرگونه تعمیرات روی برد، کویل یا اتصالات، باید دستگاه رو کالیبره کرد.
• تغییر محل جستجو: اگه از یه منطقه با خاک متفاوت به منطقه دیگه‌ای با ترکیب معدنی متفاوت می‌رید، ممکنه لازم باشه کالیبراسیون زمین رو دوباره انجام بدید.
• مشاهده سیگنال‌های عجیب: اگر دستگاه سیگنال‌های کاذب زیاد می‌ده، یا اهداف رو درست تشخیص نمی‌ده، ممکنه نیاز به تنظیم مجدد یا کالیبراسیون داشته باشه.
• بعد از آپدیت نرم‌افزار: اگر فلزیاب شما قابلیت آپدیت نرم‌افزاری داره، بعد از آپدیت ممکنه نیاز به ریست یا کالیبراسیون باشه.

نکته مهم: همیشه قبل از انجام هرگونه تنظیم یا کالیبراسیون، دفترچه راهنمای فلزیاب خودتون رو مطالعه کنید، چون روش انجام کار در مدل‌های مختلف، فرق می‌کنه.